Үлескерлердің қаражатына салынатын әрбір екінші пәтер үлестік құрылыс туралы заңды айналып өту үшін сатылады, бұл ҚР бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің талдауынан туындайды. Үш жыл ішінде бастапқы тұрғын үйдің бір шаршы метрінің орташа құны 48,5% – ға, 290 мыңнан 430 мың теңгеге дейін ұлғайды. Бұл ретте тұрғын үй құнының өсу қарқыны құрылыс материалдары бағасының өсу қарқынымен сәйкес келмейді, делінген ҚР бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің (БҚА) жылдық есебінде, деп хабарлайды kazbusiness.kz.
АЗРК атап өткендей, бағаның өсуінің негізгі факторы сұранысты ынталандыру болды. 2019 жылдан бастап тұрғын үй нарығына “7-20-25”, “Баспана-Хит” бағдарламаларын және зейнетақы жинақтарын іске асырудан 3,6 трлн теңге түсті. Алайда, құрылыс салушылар тарапынан бағаның алыпсатарлық өсуі мемлекеттің әлеуметтік бастамаларының әсерін төмендетті, осыған байланысты құрылыс компаниялары қолдаудың негізгі бенефициарлары болды.
“5 жыл ішінде құрылыс материалдары импортының үлесі іс жүзінде өзгерген жоқ. Егер 2017 жылы ол 46%-ды құраса, 2021 жылдың соңында-43% -ды құрады. Бес жыл ішінде құрылыс материалдарын өндіру көлемі 2 есе өсті, алайда ішкі өндіріс есебінен тек базалық материалдарға қажеттілік жабылады. Қосылған құны жоғары материалдарға тәуелділік 50% – дан 100% – ға дейінгі деңгейде сақталады”, – деп атап өтті ведомствода.
Құрылыс материалдарына сұраныс пен бағаның өсуін ынталандыру факторынан басқа, мемлекеттік реттеу, жер мен инфрақұрылымға қол жетімділік тұрғын үй құнына да әсер етеді. Бұл ретте 2016 жылдан бастап “тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы” жаңа заң қабылданғаннан кейін мемлекеттік реттеу күшейтілді.
Естеріңізге сала кетейік, заңда үлескерлердің қаражатын тартудың тек үш рұқсат етілген тәсілі айқындалған: 1) қаңқа тұрғызылғаннан кейін (әкімдіктің рұқсатымен); 2) банктің қарызын тарта отырып (әкімдіктің рұқсатымен); 3) бірыңғай оператордың кепілдігін алған кезде.
Агенттіктің мәлімдеуінше, осы талаптардың сақталуына мемлекеттік бақылау әлі енгізілген жоқ. Құрылыс саласындағы уәкілетті органның тексеру парақтары бекітілмеген, әкімдіктер қаражатты тартудың заңдылығын тексеруді жүзеге асырмайды және оларды әкімшілік жауапкершілікке тартпай, рұқсат алмаған құрылыс салушылардың тізімдерін жариялаумен шектелген.
