Банктер жеке кәсіпкерлерге (ИП) ипотекаға баспананы оңайшылықпен бермейді. Дегенмен, Қазақстанда өзін-өзі жұмыспен қамтығандар саны өсуде: 2022 жылдың бірінші тоқсанында 1,2 миллионнан астам (жылына +8,3%). Бұл адамдардың барлығы бір жерде тұруы керек, яғни баспана сатып алу керек, деп хабарлайды kazbusiness.kz.
Қазақстанда жеке кәсіпкерге ипотека алу қаншалықты қиын екенін, банктердің талаптары қандай, оның күрделілігі мен нюанстары қандай? Одан бөлек осы санаттағы бизнесмендердің жеңілдетілген тұрғын үй мемлекеттік бағдарламаларына қатыса алады.
Екінші деңгейлі банктер «Кірістерді жанама немесе ішінара растау арқылы» бағыты бойынша жеке кәсіпкерлерге ипотека береді. Бұл тұжырым қарыз алушының толық немесе ішінара ресми кірісі болмауы, сондай-ақ зейнетақы жарналары болмауы мүмкін дегенді білдіреді.
Дегенмен, банктерге кепілдік қажет, әсіресе несиенің ұзақ мерзімін ескере отырып. Екінші деңгейлі банктер кәсіпкерлерге ипотека беру кезінде ықтимал тәуекелдерден өздерін келесі жолдармен сақтандырады:
- максималды пайыздық мөлшерлемемен несие беру;
- кеңейтілген құжаттар пакетін және қосымша қамтамасыз етуді талап етуге;
- бастапқы жарнаның мөлшерін 30-50%-ға дейін арттыру;
- несиелеу көлемі мен мерзімін қысқартуға;
- қайталама нарықта сатып алынатын тұрғын үйге қатаң талаптар қою. Мысалы, құрылыс 1974-75 жылдардан ескі болмауы керек. Табысы толық расталғанымен, 1965 жылғы тұрғын үй қарастырылады;
- олар 12–24 айдағы табыс көзін, салық есептілігін, шегерімдерді, кәсіпкердің қызмет түрін және т.б.
Банктерде атап өтілгендей, ипотека алу үшін ЖК таза ай сайынғы табысы 700-800 мың теңгеден кем болмауы тиіс. Табыс неғұрлым көп болса, қарызды мақұлдау мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады.
Айта кетейік, жеке кәсіпкерлер мына жеңілдетілген мемлекеттік бағдарламалар бойынша ипотека ала алады:
- «Бақытты отбасы»;
- «Шаңырақ»;
- «Жас Отбасы»;
- «7-20-25»;
- “Ұмай” әйелдер ипотекасы.
