Кейбір ата-аналар балалардың ақша табуға және ақшаның бағасын түсінуге қарсы емес. Кәмелетке толмағандар қандай жұмысқа сене алады, оған қалай ресми түрде орналасуға болады және бұл заңды ма? Қазір kazbusiness.kz порталы балаларыңызға жол ашып береді.
Еңбек шартын қай жастан бастап жасауға болады?
Қазақстандық заңгер Данияр Байғабатов түсіндіргендей, Қазақстанның Еңбек кодексінің 31-бабына сәйкес 16 жасқа толған азаматтармен еңбек шартын жасасуға жол беріледі. Егер жасөспірім негізгі орта немесе жалпы орта білім алған болса, онда ол 15 жастан бастап ресми түрде жұмыс істей алады.
Еңбек шартын 14 жастағы оқушылармен де жасауға болады, бірақ бұл жерде ол оқудан бос уақытта жұмыс істейтін болады. Демалыс кезінде жақсырақ.
“14 жастағы оқушылармен шарт жасасу кезінде жұмыс денсаулыққа, адамгершілік және білім беру дамуына зиян келтірместей болуы керек екенін ескеру қажет. 16 жасқа дейінгі балаларды жұмысқа орналастыру кезінде еңбек шартына олардың ата-аналары немесе басқа да заңды өкілдері қол қоюы тиіс”, – деп түсіндірді Байғабатов.
Кәмелетке толмаған баланы жұмысқа орналастыру үшін қандай құжаттар қажет?
Жас қызметкердің ғана емес, оның заңды өкілдерінің де жеке куәлігі қажет.
“Жеке басын куәландыратын құжаттардан басқа, жасөспірім де, оның заңды өкілі де алдын ала медициналық куәландырудан өткені туралы құжатты ұсынуы керек екенін ұмытпаңыз. Сондай – ақ орналасқан жері бойынша ақпарат талап етілуі мүмкін”, – деді Данияр Байғабатов.
Жасөспірімнің жұмыс күні қанша уақытқа созылады?
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі 14 және одан жоғары жастағы жасөспірім аптасына 24 сағаттан артық жұмыс істей алмайтынын түсіндірді.
“16 жастан 18 жасқа дейін, Кодекстің 31 – бабына сәйкес, он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер үшін аптасына 36 сағаттан аспайтын уақыт белгіленеді”, – деп толықтырды ведомстводан.
Қай жерден жұмыс іздеу керек?
Жұмыс табу үшін Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне тұрғылықты жері бойынша мансаптық жұмыспен қамту орталықтарына жүгінуге кеңес беріледі.
“Мансап орталығы жұмыс іздеп жүрген адамға ақысыз негізде жұмыспен қамту мәселелері бойынша кеңес береді, жұмысқа орналасуға жәрдемдеседі. Сондай-ақ электрондық еңбек биржасында (www.enbek.kz) бос жұмыс орындарын өз бетінше іздеу мүмкіндігі бар. Сондай – ақ, жұмыс іздеушілерге ыңғайлы болу үшін “Enbek-жұмыс іздеу”қосымшасы іске қосылды.
Жалпы білім беретін мектептердің студенттері мен жоғары сынып оқушылары қоғамдық жұмыстарда жұмыс істей алады. Қатысу үшін тұрғылықты жері бойынша мансаптық жұмыспен қамту орталығына жүгіну қажет”, – деп толықтырды ведомстводан.
Кәмелетке толмағандарға жиі ұсынылатын жұмыс орындары
Еңбек министрлігінің мәліметі бойынша, көбінесе жасөспірімдерге біліктілікті, жоғары білімді қажет етпейтін бос жұмыс орындары ұсынылады.
- сатушы-кеңесші, Сатушы-кассир;
- курьерлер;
- сату менеджерлері, клиенттермен жұмыс жөніндегі менеджер;
- даяшы, бариста;
- әкімші;
- сall-орталықтың операторы, байланыс орталығының маманы.
Білім министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитетінде Қазақстанда заңнамалық деңгейде жасөспірімдерге Кәмелетке толғанға дейін жұмыс істеуге рұқсат етілгеніне қарамастан, әлі де белгілі бір тыйымдар бар екенін еске салды.
“Баланы денсаулығына қауіп төндіретін немесе оның білім алуына кедергі болатын кез келген жұмысты орындау үшін қабылдауға немесе тартуға, оның денсаулығы мен физикалық, психикалық, рухани, моральдық және әлеуметтік дамуына зиян келтіруге тыйым салынады. 18 жасқа толмаған жұмыскерлердің еңбегін, 18 жасқа толмаған жұмыскерлердің ауырлықты тасымалдау мен қозғалысының шекті нормаларын қолдануға тыйым салынатын жұмыстардың тізімі бар (денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 8.12.2015 жылғы № 944 бұйрығы)”, – деп толықтырды комитет.
