Биылғы жылы зауыт тәтті түбірдің 1 тоннасын 30 мың теңгеден қабылдайды, оның 15 мың теңгесі – мемлекеттен берілетін субсидия, қалған 15 мың теңгесін зауыт төлейді. Сонымен қатар Көксу қант зауыты шикізатты алыс аудандардан жеткізу шығыны үшін ара қашықтық ауқымына қарай тоннасына 1 мыңнан 2 мың теңгеге дейін төлейді.
– Барлық тауарлардың бағасы өскен сайын жылдан жылға қант қызылшасын өсіру шығыны да артып отыр. Биылғы жылы 1 га жерге кеткен шығын 900 мың теңгені құрады, кей жерлерде ол тіпті 1 млн. теңгеден асып кетті. Осыған байланысты қызылша өсірушілердің өтінішіне орай ауыл шаруашылығы министрлігіне біз ұсыныс жасадық. Яғни зауытқа өткізілетін шикізаттың әр тоннасы үшін мемлекеттен берілетін субсидияны 15 мыңнан 25 мың теңгеге көтерсек, сонда шаруалардың әр тонна үшін алатыны 10 мың теңгеге өсіп, 40 мың теңге болар еді. Біздің осы ұсынысымызды министрлік қолдады, сөйтіп бұл өзгеріс келесі жылдан бастап күшіне енетін болады, – деді Бейбіт Исабаев өз сөзінде.
Сонымен қатар облыс әкімінің айтуынша, жалпы өңірде 6 мың гектарға қызылша себілсе, соның нақты шыққаны – 4230 гектар. Көксу зауытына 200 тонна қант қызылшасы өткізіледі деп жоспарланып отыр. «Аудандарда мұндай шығынның неден болғанын анықтау керек. Неге берілген ақпарат пен нәтижесі сәйкес емес? Егер объективті себептері болса, оны келесі жылы болдырмау үшін қазір анықтап білуіміз керек», – деп Б. Исабаев ауыл шаруашылығы басқармасына тапсырма берді. Бұдан кейін жиын «сұрақ-жауап» түрінде жалғасты.
Өңірдегі шаруашылық өкілдері қант өндірісіндегі өзекті мәселелер мен алдағы перспективалары жайлы сөз қозғады. Олардың сөзіне сүйенсек, саланы дамытуға қант зауыттарының өзі мүдделі болуы керек. Ол үшін зауыт қант кластерінің негізін салушы ретінде саладағы шаруашылықтарға қолдау көрсетіп отыруға тиіс. Зауыттың өзінің қызылша өсіретін жері болғаны дұрыс.
Бұдан бөлек өнімнің шығымына тікелей әсер ететін агротехнологияны сақтау мәселесі де айтылды.
«Өнімділік жоғары болған сайын табыс та жоғарылайды», – дейді Ескелді ауданындағы «Хильниченко и К» КС жетекшісі Александр Хильниченко.
Оның шаруашылығында қазір орташа өнімділік әр гектарынан 600 центнерден кем емес, ал облыста бұл көрсеткіш орта есеппен – 300-350 ц/га.
Шаруалар көтерген тағы бір мәселе арзан бағамен берілетін сұйық отынның сапасына қатысты болды. Жеткізуші компания өкілінің айтуынша, сұйық отын зауыттың тікелей өзінен әкелінеді. Бұл ретте облыс әкімі өнім шығарушыдан жағармайды бірден сапасын тексеріп алатын механизм әзірлеуді тапсырды.
Шаруалар заманауи ауыл шаруашылығы техникаларымен қамтудың да саланы дамытуға ықпалы зор екенін тілге тиек етті.
Жиында талдықорғандық фермер Еркінбек Сләмов ең озық тәжірибесі бар шаруашылықтармен және мықты ғалымдармен жеке кездесу ұйымдастыруды сұрады. Сонда саланы дамытуға қатысты нақты ұсыныстарын айтып, кеңестерін берсе пайдалы болар еді. Бұл мәселеге қатысты облыс әкімі қолдау білдіретінін жеткізді.
Өз кезегінде ауыл шаруашылығы министрінің орынбасары Әбілқайыр Тамабек мемлекет қызылша өсірушілерге бұдан былай да қолдау көрсете беретінін, қазіргі кезде қант өндірісін дамыту жоспары жасалғанын айтып өтті.
– Осы жылдың басында қант қызылшасының 1 кг 22 теңге болған, біз оны көктемде 30 теңгеге көтердік. Енді 40 теңге болады. Осы мақсатқа бюджеттен 20 млрд. теңгеге жуық қаржы бөлінді. Бұл ретте басқа дақылдарды өсіретін шаруашылықтарды да қолдауымыз керек, тепе-теңдік болуы керек. Сол сияқты қазір тұқымның, гербицидтің, тыңайтқыштардың 50%, техника құнының 25% субсидияланады, осы орайда субсидиялаудың жаңа ережесінде келесі жылдағы баға өсімі ескеріледі. Техникаға қатысты айтар болсақ, егер ол отандық жинақтағы ауыл шаруашылығы техникасы болса, оның 25-30%, шетелдік болса 15% субсидияланады. Бұдан бөлек қызылша жинайтын комбайндар құнының 50% субсидияланатын болады. Егер жұмыс тобы осы өзгерістерді қабылдайтын болса, онда келесі жылдан бастап субсидиялаудың жаңа ережесі қолданысқа енгізіледі, – деді вице-министр.
Кездесуді қорытындылаған облыс басшысы Бейбіт Исабаев ашық әңгіме, еркін пікір алмасуға қатысқан шаруашылықтардың өкілдеріне ризашылығын білдіріп, көтерілген мәселелер бойынша сұйық отынның сапасын бақылау, ирригациялық жүйелерді қайта жаңғырту бағыттарында тиісті сала басшыларына тапсырмалар берді. Атап өтсек, қазіргі кезде Жетісу облысында суармалы жерлерді айналымға тарту мақсатында 38,5 мың гектар жерді қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде. Жалпы өңірдегі ауыл шаруашылығы егістігінің көлемі – 517,6 мың га.
