Қазіргі уақытта салық төлеуден жалтару үшін айналымын қолма-қол ақшаға айналдыратын фирмаларды пайдалану өткір проблема болып қалуда.
Мәселен, Салық кодексінде апелляциялық дауларды тудыратын үкімсіз немесе мәмілені жарамсыз деп танусыз бір күндік фирмалармен өзара есеп айырысу шығындарын болдырмауға мүмкіндік беретін тікелей нормалар жоқ. Бақылау барысында мұндай төлемдерді ұсыну жосықсыз контрагенттермен кездейсоқ қарым-қатынастың салдарынан зардап шеккен адал салық төлеушілердің наразылығын тудырады. Мұның бәрі тиісті сақтық қағидатын енгізудің және контрагенттерді дербес тексеру үшін ашық интеграцияланған деректер базасын құрудың алғышарты болып табылады.
«Тиісті сақтық» қағидатының мақсаты – контрагентті таңдау кезінде кәсіпкерлердің қырағылығын арттыру және қолма-қол ақша беретін компанияларды жою. Осыған дейін, 2019 жылы Мемлекет басшысы әрбір кәсіпкерге өзінің контрагентінің сенімділігін тексеруге мүмкіндік беретін бизнес субъектілері бойынша ашық интеграцияланған деректер базасын құруды қамтамасыз ету туралы тапсырма берген. Нәтижесінде «Бизнес-әріптестер тізілімі» ақпараттық жүйесін құрылды.
Айта кетейік, кәсіпкерлер 2021 жылғы 1 шілдеден бастап өздерінің әлеуетті контрагенттерін https://kyc.kz web-сілтемесі бойынша тегін тексере алады. Мемлекеттік кірістер комитетінің ресми сайтында салықтық бақылау шеңберінде анықталатын сенімсіз өнім берушілердің тізімдері орналастырылып және мезгіл-мезгіл жаңартылып отырады. Салық төлеушілер уәкілетті органның электрондық алаңдарын пайдалана отырып, әлеуетті тауар жеткізушілерді алдын-ала тексеру мүмкіндігіне ие болды. Осы жаңашылдық қазіргі уақытта «тиісті сақтық» ұғымын енгізе отырып, ҚР Салық кодексінің толықтырулар жобасында өз көрінісін тапты және адал салық төлеушілерге мемлекеттік бақылау шеңберінде жағымсыз мәмілелерден және олардың салдарынан аулақ болуға мүмкіндік береді.
