Қазақстанда ипотекалық қарыздар саны жарты миллионнан асты. Мұндай деректер бүгін Бірінші несиелік бюрода жарияланды, деп хабарлайды kazbusiness.kz порталы КТК арнасына сілтеме жасап.
Статистика бойынша, елде қарыздың орташа сомасы – шамамен 10 миллион теңге. Көбінесе қарыз Астана мен Алматыда. Ірі қалалар барлық тұрғын үй несиелерінің 36%-на тең.
Биыл 500 мың адамның тұрғын үй несиелері бар екені анықталды. Бұл қарыз алушылардың жартысының өтеу мерзімі 10 жылдан көп. Әрбір оныншы адам кем дегенде 20 миллион теңге төлеуі керек.
Экономистердің айтуынша, ипотека санының өсуі жақын арада баяулайды. Өсім жеңілдікті бағдарламалардың кесірінен туындады. Ал олардың саны азайғандықтан, өсім тоқтайды. Зейнетақы жинақтарына қолжетімділік шектелді.
“Енді қарқынды түрде өспейді, өйткені жаңа жеңілдікті ипотека жоқ. Қазір “7-20-25” іс жүзінде жабық. Лимит тым аз. Мұның бәрі мәмілелердің аз болуына әкеледі. Қазір нарықтық ипотека – 18. Оған көбісінің шамасы жетпейді. Экономика үшін бұл жақсы нәрсе, өйткені жылжымайтын мүліктің өсуі бәсеңдейді. Бағалар онша өспейді”, – деді тәуелсіз қаржы талдаушысы Андрей Чеботарев.
Сарапшылар пәтерді ипотекаға сатып алып, содан кейін оны жалға алу тиімді ме дегенге жауап берді. Алматы, Астана және Ақтөбе қалалары инвестиция үшін тиімді. Себебі жалға алу бағасы өте жоғары. Осылайша, түскен қаражат ай сайынғы ипотекалық төлем сомасын толығымен жабуы мүмкін.
“Мұны тексеріп көрдік. Тұрғын үйді сату және жалға алудың орташа бағасын алдық. Содан соң есеп айырысуға банктерге жүгіндік. Есеп айырысуларды қарыз жалға беру бағасымен толық жабылатындай етіп жасадық. Қарағанды, Қостанай, Павлодар, Петропавл, Орал, Өскемен сияқты қалалар бар. Мұндай қалаларға жалға беру ақысы төмен болғандықтан, осы схемамен ипотека бойынша пәтер сатып алу тиімсіз. Содан кейін 20 жылға ипотека беруіңіз керек, бірақ банкке артық төлем өте жоғары болады”, – деді Krisha.kz шолушысы Ирина Милаярова.
“Бағаның өсуі баяулады, тіпті белгілі бір пайызға төмендеді делік. Меншік иелерінің өздері бұрынғыдай сұраныс жоқ екенін түсінуде. Сол үшін арзандап жатыр. Жыл сайын бағалар 30-40%-ға өседі. Бірақ бұл жағдайда мүмкін 5-8%-ға бағалар төмендеуі мүмкін”, – дейді риэлтор Дина Қилыбасова.
Сарапшылардың айтуынша, үйді жалға беру үшін ипотека арқылы сатып алу тек ұзақ мерзімді инвестиция ретінде ғана тиімді. Өйткені оның құнын тек 7-10 жылдан кейін ғана өтеуге болады, ал бағасы төмен аймақтарда одан да ұзаққа созылады. Ал жылжымайтын мүлік бағасының үнемі өсуін ескере отырып, осы уақыт ішінде тұрғын үй құнының өзі өсуі мүмкін.
