Парето принципі (заңы/ережесі) – экономист және әлеуметтанушы Вильфредо Парето зерттеп құраған заңдылық. Парето ережесі бойынша белгілі бір процестің нәтижесіне аз мөлшердегі себептер ғана әсер етеді. Бұл 80/20 деп есептелінеді. Себептің қалған мөлшерінің маңыздылығы төмен.
Парето ережесінің тарихы
Бастапқы уақытта Парето «Әлем байлығының 80%-ы адамдардың 20%-ына ғана тиесілі» деп қорытады.
Дәл осы идея Паретоның шығармасында кездеседі. Парето заңдылығында кездесетін сандар – ереженің негізгі құрамдас бөлігі.
Осы ереже негізінде 1897 жылы ағылшын ғалымы Ричард Кох әмбебап приципті ұсынды. Ол бойынша үлкен жетістікке аз күш салып жетуге болады. Яғни 20% әрекет 80% нәтижеге алып келеді.
Парето ережесінің қолданылу ауқымы
Парето ережесі негізінен экономика, бизнес салаларында қолданылады. Бірақ бұл ереже маркетинг, саясаттану және саудаға жақынырақ.
Маркетологтар үшін Парето ережесі сауданың деңгейін көтеру үшін барлық клиенттерге емес, белгілі бір бөлігіне ғана назар қою керек деп түсіндіріледі. Осылайша Парето ережесі зейін қояға мүмкіндік береді. Жалпы клиенттер санының 20%-ы сатылым жоспарын орындайтын болса, жоспардың 80%-ы да орындалды деп есептеуге болады.
Кез келген кәсіп түрі – Парето ережесіне бағынатын жүйе. Мысалы қызметшілер тобының 80% пайданың 20% ғана алып келеді. 20% жұмысшы – қалған 80%-ды құраушы.
Сонымен қатар сіздің тауарыңызға қызыққан клиенттің 20%-ы ғана еңбегіңіз үшін ақы төлеуге және сауда жасау үшін бірнеше қадам жасауға дайын.
Парето принципінің пайдасы
Кез келген кәсіпкер үшін бұл ережені игерген дұрыс. Егер өз әрекетіңізге зейін қойсаңыз, 20% әрекет 80% пайда алып келетінін түсінесіз. Ал қалғаны тек уақыт өткізу болып табылады. Қазірден бастап осы 20%-ды анықтап үйренген жөн.
Әрекеттің 20%-на назар салмасаңыз, уақытыңыздың 80%-ы босқа өтіп кетеді. Біз жұмыстың барлығын қайта жасап шықпаймыз. Бірақ 20%-бен де үлгеруімізге болады.
Басымдылық қоя білу – негізгі қасиеттің бірі. Әрекет ету барысында барлығына бір соқтықпас үшін ең негізгісіне ғана толық зейінімізді қоямыз. Бастапқыда басымдылықтарды дұрыс қоймауыңыз мүмкін. Уақытылы жаттығу арқылы өзіңіз белгілеген басымдықтар негізгі нәтиже үшін жұмыс істейтін болады.
Негізгі күшті белгілеп, дұрыс арнаға бұру сіздің міндетіңіз болып табылады. Басқа сөзбен айтқанда, негізгі мақсатты көзден таса қылмай маңызды нәтижеге назар қойыңыз.
Сіздің мақсатыңыз – барлық күшті салу емес, күшіңізді қажетті бағытта жұмсау.
Порето ережесінің күнделікті өмірде қолданылуы
Уақытыңыздың 80% қайда жұмсайсыз? Мессенджер? Электронды пошта? Ойындар? Есіңізде болсын, олар сізге пайданың 20%-ын ғана алып келеді. Бұл ереженің өмірдегі қолданысын анықтау үшін мына сұрақтарға жауап берейік:
- Қандай 20% заттар сізге максималды түрде құнды?
- Уақытыңыздың 20% ғана жұмсап, 80% рахатты неден ала аласыз?
- Қоршаған ортаңыздың қайсысы сізді бақытты етеді?
- Қандай 20% киімдерді аптаның 80%-да киесіз?
- Тамақтану рационының 80% құрайтын азық-түліктің 20%ы қандай?
Жауап бердіңіз бе? Енді саралап көрейік. Егер уақытыңыздың 80%-ын сізді 20% ғана бақытты ететін жандармен араласатын болсаңыз, қарым-қатынас шеңберін өзгерткен дұрыс.
Ғаламторда 80% уақыт өткізіп, тек 20% ғана пайда тапсаңыз, желіде не істейтініңізді ойланыңыз.
Барлық киімдеріңіздің 20%-ын барлық уақыттың 80%-да киетін болсаңыз, қалғанын сатыңыз немесе лақтырып тастаңыз.
