Энергетика министрлігі “энергия тиімділігі мен ұқыпты тұтынудың 2023 – 2025 жылдарға арналған жоспарын бекіту туралы” Үкімет қаулысының жобасын әзірледі, деп хабарлайды kazbusiness.kz.
Түсіндірме жазбада құжатты қабылдаудың мақсаты газ тасымалдау жүйесіндегі шығындарды оңтайландыру, газды есепке алудың бірыңғай жүйесін құру, отын-энергетикалық кешеннің (ОЭК) тиімділігін арттыру, климаттық жағдайларды ескере отырып, халық үшін тауарлық газды тұтыну нормаларын жеке белгілеу болып табылады.
Құжатты әзірлеушілер Қазақстанда газды тұтыну өсіп келе жатқанын және қажеттіліктерді жабу үшін импорттық газды сатып алу қажет болатынын атап өтті. Балама нұсқа-газды ұтымды және үнемді тұтынуға көшуге мүмкіндік беретін сұранысты басқаруды бақылауды енгізу.
Бізге энергия тиімділігі мен тауарлық газды ұтымды тұтынудың толық ауқымды жоспарын (Өзбекстан мен басқа елдердің үлгісі бойынша) қабылдау және іске асыру қажет. Энергия тиімділігі жөніндегі шаралардың мысалдары-газға сараланған тарифпен нормативтік тұтынуды енгізу, Еуропалық Одақтың үлгісі бойынша жылыту маусымында температура нормативін оңтайландыру, резервтік отынға (көмірге) көшу және т. б.
2023-2025 жылдарға арналған энергия тиімділігі және газды ұқыпты тұтыну жоспары негізгі блоктардан тұрады:
- ГТС шығындарын оңтайландыру;
- газды есепке алудың бірыңғай жүйесін құру (халықаралық тәжірибені ескере отырып, газ тасымалдау және газ тарату жүйелерін цифрландыру);
- ОЭК тиімділігін арттыру;
- климаттық жағдайларды ескере отырып, әр аймақ үшін халық үшін тауарлық газды тұтыну нормаларын белгілеу.
Мұндай іс-шаралар газ балансының жалпы мәселесінде қолайлы әсер етеді, халық тарапынан да, өнеркәсіптік тұтынушылар мен ОЭК тарапынан да газ тұтыну тәртібін күшейтеді.
Ұсынылған энергия тиімділігі жоспары 3 кезеңнен тұрады:
- Энергия тиімділігі
- Баға саясаты
- Ақпараттық блок
Энергия тиімділігі кезеңінде мынадай іс-шаралар көзделген:
Газбен жабдықтаудың технологиялық объектілерінде, оның ішінде магистральдық газ құбырлары объектілерінде және газ тарату жүйелерінде газ ысыраптарының (ағып кетулерінің) сипаты мен санын айқындау бойынша тексеру. Нәтижесінде технологиялық шығындарды азайту жоспарлануда, оның ішінде өз қажеттіліктерін оңтайландыру есебінен жылына кемінде 2 млн.м3.
Халықаралық тәжірибені ескере отырып, газ тасымалдау және газ тарату жүйелерін цифрландыру, оның ішінде:
магистральдық және тарату газ құбырлары объектілерінде өнеркәсіптік тұтынушылардың телеметрия функциясы бар газды есепке алу аспаптарын орнату биллингтік талдау жүйесін әзірлеу.
Нәтижесінде газ тасымалдау жүйесінің бүкіл тізбегінде газды есепке алудың бірыңғай жүйесі құрылады, телеметрия функциясы бар газды есепке алудың цифрлық аспаптарын кезең-кезеңімен орнату жөніндегі жоспар әзірленеді, сондай-ақ халықтың газ тұтынуын айқындау бойынша жасанды интеллект енгізіледі.
Газ тұтыну бірлігіне пайдалы әсер ету коэффициентіне жылу және электр энергиясын өндірудің ірі объектілерінің аудиті
Климаттық жағдайларды және жылыту кезеңінің ұзақтығын ескере отырып, әрбір облыс, республикалық маңызы бар қала, астана үшін жеке-жеке тұрмыстық тұтынушылар (есепке алу аспаптары бар) үшін тауарлық газды тұтыну нормаларын белгілеу.
Газдың резервтелген көлемін шығару есебінен газ тасымалдау жүйесінің қуаттарын тиімді пайдалану, атап айтқанда:
- техникалық шарттардың қолданылу мерзімін белгілеу (тең шарттар шеңберінде тұтынушылардың барлық санаттары үшін 3 жыл )
- іске асырылмаған мерзімсіз техникалық шарттарды қайтару (2019 жылға дейін берілген, құрылысқа талон ұсынылған жағдайда, техникалық шарттар жарамды болып қалады)
- Энергия тиімді құрылыс материалдарын қолдану бойынша ынталандыру шараларын енгізу.
- Энергия үнемдеу жобаларын қолдану бойынша қатысатын компаниялар үшін мемлекеттік қолдау
- шаралары және салық жеңілдіктері бойынша “қарсы міндеттемелер” тетігін енгізу.
Баға саясатының кезеңі іс-шараларды қамтиды:
- Өңірлер арасындағы баға теңгерімсіздігін кезең-кезеңімен жою мақсатында және баға белгілеуді одан әрі жетілдіру үшін тауарлық газ бағасына талдау жүргізу.
- Атаулы әлеуметтік көмек алатын тұтынушылардың дерекқорына қолжетімділікті қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік органдар мен газ жеткізушілер арасындағы өзара іс-қимыл тетігін әзірлеу.
3. Ақпараттық блок кезеңі келесідей:
Халықтың хабардарлық деңгейін арттыру үшін газды ұтымды пайдалану бойынша тұтынушылармен түсіндіру жұмыстарын жүргізу.
Жоба 2023 жылғы 21 тамызға дейін жария талқылау үшін “Ашық НҚА” порталында орналастырылған.
